Zmiany w prawie – organizacje pozarządowe

Koniec roku 2015 i początek roku 2016 to okres, w którym zaszło wiele zmian w aktach prawnych dotyczących funkcjonowania organizacji pozarządowych oraz zlecania usług użyteczności publicznej podmiotom ekonomii społecznej i przedsiębiorstwom społecznym. Pisze o nich radca prawny i specjalista ds. ekonomii społecznej, Marek Gruchalski. W ubiegłym tygodniu publikowaliśmy materiał dotyczący spółdzielni socjalnych, czas na organizacje pozarządowe. 

Część II: organizacje pozarządowe 

Zmiany w Prawie o stowarzyszeniach

Najdalej idące zmiany czekają w tym roku stowarzyszenia.  W dniu 26 października 2015 r. Prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych innych ustaw, uchwaloną na posiedzeniu sejmu w dniu 25 września 2015 r. Najważniejsze zmiany to ułatwienia przy rejestracji stowarzyszenia, ograniczenie uprawnień nadzorczych starosty oraz nowe możliwości działania dla stowarzyszeń zwykłych, w tym również dotyczące przekształcania stowarzyszeń zwykłych w rejestrowe. Zmiany wejdą w życie w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia tj. 27 kwietnia 2016 r., z wyjątkiem przepisów odnoszących się do przekształcania stowarzyszeń zwykłych w rejestrowe, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. Stowarzyszenia mają 24 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy na dostosowanie swoich statutów do wymagań zmienionej ustawy Prawo o stowarzyszeniach.

Sporo zmian mających wpływ na codzienne działania organizacji społecznych i spółdzielni socjalnych wynika z przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawy o fundacjach (Dz.U.2015 poz.1339) – zmiany weszły w życie dnia 9 listopada 2015 r. Celem zmian jest uporządkowanie i usystematyzowanie regulacji:

1.  W zakresie współpracy finansowej organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi (głównie w obszarze ogłaszania otwartych konkursów ofert, zlecania zadań publicznych, w tym z wykorzystaniem tzw. regrantingu, a także podzlecania ich określonej części innym podmiotom) oraz
2.  W zakresie współpracy pozafinansowej (w szczególności tworzenia i uchwalania rocznych i wieloletnich programów współpracy nie tylko na poziomie administracji samorządowej ale także i rządowej oraz tworzenia i funkcjonowania rad działalności pożytku publicznego).

Zasadniczej zmianie uległ sposób współpracy finansowej organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi, który wyobraża wprowadzone pojęcie projektu, operatora projektu oraz realizatora projektu. Ustawa wprowadza nowe zasady udostępniania przez organizacje pozarządowe informacji publicznych, zwiększenie transparentności podejmowanych przez te organizacje działań polegających na promocji 1% podatku dochodowego od osób fizycznych – w ramach prowadzonych działań promocyjnych organizacja pożytku publicznego obowiązana jest obecnie do poinformowania odbiorców tych działań o ich finansowaniu lub współfinansowaniu ze środków pochodzących z 1% podatku. Praktyczne znaczenie dla codziennej działalności organizacji pozarządowych jest dodanie art. 10a do ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawy o fundacjach, umożliwiające tym podmiotom prowadzenie uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów. Będą to mogły robić pod warunkiem, że:

1. Działają w sferze zadań publicznych określonych w art. 4 ust.1  ustawy;
2. Nie prowadzą działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, 
3. Nie posiadają statusu organizacji pożytku publicznego, 
4. Osiągają przychody wyłącznie z:

• działalności nieodpłatnej pożytku publicznego z tytułu składek członkowskich, darowizn, zapisów, spadków, dotacji, subwencji, przychodów pochodzących z ofiarności publicznej,

• działalności odpłatnej pożytku publicznego z tytułu sprzedaży towarów i usług,

• tytułu sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych,

• tytułu odsetek od środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub rachunkach

  w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, tworzonych na tych rachunkach,

• w roku poprzedzającym rok wyboru prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów osiągnęły przychody wyłącznie z tytułów, o których mowa w pkt 4, w wysokości nieprzekraczającej 100 000 zł.

Przepisy umożliwiające organizacjom prowadzenie uproszczonej księgowości weszły w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.